52. Koloniale Geschiedenis

Alfred in Chili

Nog twee blogs, dus we gaan van de geschiedenis naar het nu. De vreemdste historische verhalen vind je als Nederlander natuurlijk rondom de koloniale tijd: het perspectief van een gekoloniseerd land geeft je een ander beeld van die periode. Het is eigenlijk vooral erg jammer die kolonisatie. Want wat een kaalslag heeft het opgeleverd. Dat kun je goed zien in het beroemde Chileense museum "Museo Precolombino", letterlijk vertaald het "Voor-Columbus-Museum". Wat een verscheidenheid van volken en gebruiken bestond er in Chili voordat de Spaanse legers daar vakkundig overheen gewalst zijn. De eerste kolonisators van Chili waren overigens niet eens de Spanjaarden, maar de Inca's, vanuit Peru. Zij kwamen tot de rivier de Maule en kregen het daar aan de stok met de Mapuches. Dat bleek een slecht idee, het is de Inca's nooit gelukt om de Mapuches te verslaan. Daarna kwamen de Spanjaarden, met Diego de Almagro in 1535 en Pedro de Valdivia 1540. Die laatste kwam tot de rivier Bio-Bio en liep daar ook vast op de Mapuches. De Mapuches hebben Pedro de Valdivia gevangen en vermoord. En laat ik even aanhaken bij de Game of Thrones hype: Volgens de legendes hebben de Mapuches Pedro de Valdivia vermoord door hem gesmolten goud te laten drinken. Viserys Targaryen heeft in Pedro de Valdivia dus een lotgenoot. Voordat hij vermoord werd heeft Pedro de Valdivia behoorlijk wat bereikt: hij stichtte de steden Santiago, Concepción, Valparaíso en Valdivia. Met zijn opvolgers heeft hij het Encomiendasysteem (met de fameuze haciendas) geïnstalleerd, feitelijk een systeem van grootgrondbezitters. De grote verschillen tussen arm en rijk van nu in Chili hebben hun wortels in dit systeem. En een bijzonder onderdeel van de historie: ook de Nederlanders waren hier in Chili! Zowel in 1600 en 1642 kwamen er Nederlandse schepen, nota bene gestuurd door een samenwerking van de WIC en de VOC. Omdat Nederland toen middenin de tachtigjarige oorlog zat en Spanje die financierde met zilver uit Zuid-Amerika, was het idee om in Chili zoveel mogelijk rotzooi te schoppen, de Spaanse activiteiten te ontregelen en ook zelf op zoek te gaan naar zilver en goud. Eerst kwam Sebastian de Cordes en later Hendrik Brouwer, een van de beste kapiteins van die tijd. De Nederlanders brachten het tot het eiland Chiloe, waar ze samen met de Mapuches onrust gingen stoken bij de Spanjaarden. Dat leverde geen structurele aanwezigheid op, want toen duidelijk werd dat de Nederlanders zelf ook achter zilver en goud aanzaten, werden ze er bij kop en kont weer uitgegooid door de Mapuches. In 1810 riep Chili (toen het gebied ten noorden van de rivier Bio-Bio) de onafhankelijkheid uit. Vervolgens heeft men zelf de oorlog tegen de Mapuches doorgezet en eigenlijk speelt deze strijd om land en rechten nog steeds. Daarna moest het diepere Zuiden bevolkt worden, daarvoor zijn veel Duitse kolonisten uitgenodigd. Dat zie je in die regio's nog steeds terug. Daarnaast kreeg Chili zelf ook imperialistische trekjes. Dat zie je bijvoorbeeld bij de Salpeteroorlog, waarbij delen van Peru en Bolivia werden veroverd, en bij de annexatie van Paaseiland. Vooral in het uiterste Zuiden, waar de Chilenen begin 1900 aankwamen, hebben ze verschillende volken compleet uitgeroeid. Wat dat betreft is Chili wel vergelijkbaar met de VS: van een kolonie naar een kolonisator. Een leuk feitje om mee af te sluiten: Sebastian de Cordes en zijn mannen werden tijdens hun samenwerking door de Mapuches ook voorzien van levensmiddelen. Daarbij zaten ook aardappelen. Zij zijn daarmee de eerste Nederlanders ooit die aardappelen hebben gegeten. Zo zie je maar weer: al het goede komt uit Chili! Op de radio bij "De Wereld van BNNVARA" mocht ik er meer over vertellen.