84. Lisette Bastiaansen over de pedagogische grondhouding van aandachtige betrokkenheid

Onderwijs leiden met hart en ziel

Te gast is pedagoge en onderzoekster Lisette Bastiaansen en we spreken over de pedagogische grondhouding van aandachtige betrokkenheid, een thema waarop ze is gepromoveerd bij Gert Biesta

We beginnen met het de pedagoog Otto Friedrich Bollnow, die rond 1960 schreef over de pedagogische relatie. Hij speelt drie keer met het woord stem: gestemdheid, bestemdheid en afgestemdheid. Gestemdheid gaat over de houding, visie en waarden, die de volwassene meebrengt, en over de juiste stemming voor het kind. Gestemdheid zouden wij pedagogisch klimaat noemen. Bestemdheid gaat over de bedoeling van de pedagogische relatie, zoals we nu zeggen: een zelfstandig persoon worden. Afgestemdheid betreft hoe de volwassene aansluit bij de ontwikkelingsfase en mogelijkheden van het kind. In het onderwijs associeren we dat met didactiek.

In het tweede deel leren we de gestemdheid van Lisette zelf beter kennen. Haar stemming is in haar jeugd beïnvloed door zorg vanwege ziekte in het gezin. Enkele existentieel pedagogen en theologen bekrachtigden in haar vorming als pedagoge wat ze toen geleerd had over menselijkheid. En Gert Biesta ontlokte als haar pedagogisch promotor haar eigenheid als pedagoge.

We eindigen met haar vondst ‘aandachtige betrokkenheid’, die drie bewegingen kent: aandachtig zijn, waarmee je als volwassene open staat voor het kind, aanwezig zijn, waarmee je het kind leert naar binnen te gaan als subject, en betrokken-zijn, zodat het kind zich leer verbinden met anderen en de wereld. Wereldgerichtheid is voor haar ook het doel van de pedagogiek, niet kindgerichtheid. Daarom horen goed afgestemde kennis, hoge verwachtingen en omgaan met kwetsbaarheid er helemaal bij.

Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door schoolleidersopleiding ATTC, de unieke schoolleidersopleiding vakbekwaam in Hilversum die ontworpen is vanuit 25 PO en VO scholen, waaronder internationale scholen, School Matters, dat schoolleiders op een positieve en ontwikkelingsgerichte manier helpt om duurzame verbeteringen in hun school te realiseren en op maat gemaakte scholing biedt, ook in-company, en de idyllische rustplek De vallei van het goede leven.