Barokke Influencers | Emmanuel Van Kerckhoven over Bach

Barokke Influencers

Deze twaalfde uitzending staat stil bij de grootste Barokke Influencer: Johann Sebastiaan Bach. Anke Verschueren, die zelf een grote liefde heeft voor pianomuziek en Bach in het bijzonder, gaat in gesprek met Emmanuel Van Kerckhoven, organist en dirigent.

Emmanuel Van Kerckhoven is organist en dirigent en artistiek directeur van BACH in de STAD, dat het Antwerpse Bachfestival organiseert. Dat hij dat pad zou kiezen, lag voor de hand: (barok)muziek zit in z’n DNA. Van Kerckhoven groeide op in een zeer muzikaal gezin waar elke vrijdagavond samen muziek werd gemaakt. Ook ging hij mee naar de kerk waar zijn vader organist was. Spelenderwijs en puur op het gehoor raakte hij als kleine jongen al vertrouwd met de melodieën van de barokmuziek. Gaandeweg groeide ook de liefde voor Bach, een organist bij uitstek aldus Van Kerckhoven.

Van Kerckhoven benadrukt de fijnzinnigheid van het orgel als instrument en gaat in op de elementen die de klank van het orgel mee bepalen. Bij de bouw van een orgel is elk onderdeel van belang, alles heeft met elkaar te maken en moet perfect op elkaar afgestemd zijn. Dan pas krijg je een goed klinkend orgel. Om dat resultaat te bekomen, moet je veel ervaring hebben. Ook Bach was daar erg mee bezig om zo de kerkmuziek naar een hoger niveau te brengen. Van Kerckhoven herkent zich in dat streven naar professionalisering.

Van Kerckhoven belicht ook Bachs open relatie met het geloof. Zo wordt zijn muziek beschouwd als het hoogtepunt van de lutheraanse kerkmuziek maar had hij in de praktijk contacten met zowel katholieke als gereformeerde opdrachtgevers voor wie hij muziek componeerde. Van Kerckhoven heeft een bewondering voor Bachs openheid en maakt vandaar een sprong naar vandaag. Is het niet tijd voor een nieuwe Reformatie, voor een nieuw begin?

Van Kerckhoven wijst ook op het belang van de context bij het heropvoeren van een stuk. Het is niet alleen maar mooie muziek, er zit een verhaal achter. Bach baseerde zijn stukken immers op de Bijbelteksten en wilde die verduidelijken. Zo wordt in de cantatediensten de cantate uitgevoerd voor de zondag dat Bach ze geschreven heeft. Tijdens deze diensten wordt de cantate eerst uitgelegd door de priester en daarna uitgevoerd.

Bach wordt vereenzelvigd met de barok. Maar wat maakt zijn muziek nu zo barok? Van Kerckhoven ontrafelt voor Anke beknopt de geraffineerde structuur van Bachs muziek. Hij wijst op de dialoog tussen polyfone lijnen, de spanningsboog, de combinatie van rust en onrust, de herhaling van motieven, het omkeren van melodieën en de stuwing van de bassen die doet denken aan hedendaagse beats. Al die elementen hoor je niet na een keer luisteren, daarvoor moet je wel 50 tot 100 keer luisteren. Net zoals je de compositie van een barokschilderij niet kan vatten door er maar één keer naar te kijken.

“Wij willen allemaal authentiek leven, en ik denk dat muziek dat ook doet. Als je iets componeert dan moet je dat zo naturel mogelijk doen en niet geforceerd of wiskundig. En dat is het mooie aan Bach: het is wiskundig maar het stroomt. Er zit emotie in.”

Van 17 tot 24 september organiseert BACH in de STAD het Bachfestival, een week vol muziek van Bach op de mooiste erfgoedlocaties in Antwerpen. Het openingsconcert van het jonge Haagse ensemble Castello Consort op 17 september past mee in het programma van Barokke Influencers. Ontdek het programma van het Bachfestival op www.bachindestad.be/bachfestival.

Meer weten?
Surf naar de website www.barokkeinfluencers.be en abonneer je op onze nieuwsbrief.